Wirtualne Muzeum Wojny w Wietnamie

Milion samotnych kobiet 1965 - 1968

English version

---

***1965***

W styczniu Nguyen Xuan Oanh, ekonomista, zastępuje Huonga na stanowisku premiera Wietnamu Południowego. Na tym stanowisku pracuje niecałe trzy tygodnie, potem zastępuje go Phan Huy Quat. Również w styczniu rozpoczyna się operacja Game Warden - działania patrolowe południowowietnamskich dróg wodnych, których łączna długość wynosi wiele tysięcy kilometrów.

7 lutego następuje atak na amerykańską bazę lotniczą w Pleiku w wyniku którego ginie 8 żołnierzy amerykańskich, 126 zostaje rannych a 10 samolotów ulega zniszczeniu. Amerykanie odpowiadają operacją Flaming Dart - nalotem na obóz armii Wietnamiu Północnego przeprowadzony przez samoloty z lotniskowca USS Ranger. Trzy dni później zaatakowane zostają koszary w Qui Nhon, ginie 23 amerykańskich żołnierzy. Amerykanie odpowiadają operacją Flaming Dart II, nalotami w których udział biorą USAF, VNAF i marynarka wojenna USA. W marcu rozpoczyna się jeszcze większa operacja lotnicza, Rolling Thunder, seria wielu nalotów na cele w Wietnamie Północnym, które mają skłonić to państwo do zakończenia swojego zaangażowania w operacje partyzanckie w Wietnamie Południowym. Do ochrony bazy lotniczej w Da Nang, która bierze udział w operacji Rolling Thunder wyznaczono oddziały Marines, którzy wykonują lądowanie z morza na dużą skalę 8 marca. Są to pierwsze amerykańskie oddziały bojowe w Wietnamie. Ich liczebność to 3 500 żołnierzy. Dotychczasowy stan wojsk amerykańskich w Wietnamie wynosił 23 000 doradców wojskowych.

Również w marcu rozpoczyna się operacja Market Time w której udział biorą siły morskie USA i Wietnamu Południowego. Jej celem jest przerwanie morskich szlaków zaopatrzeniowych poprzez które zaopatrzenie trafia z Wietnamu Północnego do partyzantów na południu. Od kwietnia prezydent Johnson zezwala na przyjazd do Wietnamu dwóch dodatkowych batakiony Marines, zezwala też siłom lądowym na ofensywne operacje w Wietnamie Południowym. Decyzja ta jest ukrywana przed opinią publiczną przez dwa miesiące. W maju do Wietnamu przybywa pierwszy oddział bojowy US Army - 173 Brygada Powietrznodesantowa w sile 3 500 ludzi. Od 13 do 18 maja trwa przerwa w bombardowaniach Wietnamu Północnego, mająca dać Północy szansę na przystąpienie do negocjacji, która jednak zostaje wykorzystana do odbudowy części zniszczeń i wzmocnienia obrony przeciwlotniczej.

W czerwcu następuje zmiana rządów w Wietnamie Południowym: premierem zostaje szef lotnictwa, Nguyen Cao Ky, prezydentem zostaje Nguyen Van Thieu. Jest to dziesiaty rząd w czasie ostatnich 20 miesięcy. Pod koniec lipca prezydent Johnson ogłasza decyzję o planowanym podniesieniu liczebności wojsk USA w Wietnamie do 125 000. 24 lipca Północny wietnam po raz pierwszy w czasie tej wojny zestrzeliwuje amerykański samolot przy użyciu rakiety ziemia-powietrze (ang. SAM - surface to air misille).

W sierpniu amerykańska telewizja CBS pokazuje zniszczenie podejrzanej wioski w poblizu Da Nang przez oddział Marines, wzbudzając kontrowersje opinii publicznej w USA. Dwa dni później Viet-Cong niszczy dwa miliony galonów/około osiem milionów litrów paliwa w zbiornikach niedaleko Da Nang.

Pod koniec sierpnia Marines przeprowadzają operację Starlite, wyprzedzający atak na oddziały Viet-Congu niedaleko bazy lotniczej Chu Lai. Przy wsparciu śmigłowców, lotnictwa i artylerii okrętowej Marines zabijają 614 partyzantów Viet-Congu przy statach własnych 45 zabitych i 120 rannych. Zdecydowane pierwsze zwycięstwo znacznie poprawia morale wojsk USA.

Tymczasem 31 sierpnia prezydent Johnson podpisuje przepis wprowadzający kary za palenie kart powołania do wojska - do 5 lat więzienia i do 1000$ grzywny. Pomimo nich palenie kart powołania jest stałym punktem protestów antywojennych. W październiku w USA takie protesty odbywaja się w 40 miastach a także w Rzymie i w Londynie. Tymczasem 30 października w Waszyngtonie marsz poparcia amerykańskiego zaangażowania w Wietnamie gromadzi 25 000 uczestników. Marsz prowadzi pięciu odznaczonych Medalem Honoru.

Na początku listopada atak armii Północnego Wietnamu na obóz sił specjalnych w Plei Me rozpoczyna bitwę w dolinie Ia Drang na wietnamskim płaskowyżu centralnym. Główna część bitwy odbywa się od 14 do 16 listopada, pomiędzy Pierwsza Dywizją Kawalerii Powietrznej i pułkiem armii Wietnamu Północnego. Amerykanie walczą przy pomocy śmigłowców, używanych do przemieszczania i zaopatrywania wojsk, a także do wsparcia powietrznego i po raz pierwszy korzystają z bliskiego wsparcia bombowców B-52. Bitwa kończy się wycofaniem się wojsk Północnowietnamskich, których straty szacuje się na 2000. Straty amerykańskie to 79 zabitych i 121 rannych. Radość ze zwycięstwa zostaje zniszczona następnego dnia przez wycofujące się wojska północnowietnamskie, które wraz z odwodami zabijają w zasadzce 155 Amerykanów i ranią 124.

Pod koniec listopada 35 000 ludzi bierze udział w protestach antywojennych w Waszyngtonie. Na początku grudnia w Sajgonie Viet Cong przeprowadza atak terrorystyczny na hotel używany przez amerykańskich wojskowych, zabijając 8 osób i raniąc 137. 25 grudnia następuje druga przerwa w bombardowaniach Północnego Wietnamu. Trwa 37 dni. Stany Zjednoczone próbują wymusić na Wietnamie Północnym negocjacje pokojowe, jednak Wietnamczycy z Północy ogłaszają że jest to "podstęp" i kontynuują działalność partyzantów na południu.

Pod koniec roku liczba amerykańskich żołnierzy w Wietnamie przekracza 184 300. Szacuje się, że szlakiem Ho Szi Minh'a przeniknęło na Południe około 35 000 żołnierzy. Okoła połowa wiejskich obszarów Wietnamu Południowego znajduje się pod wpływem sił komunistycznych.

***1966***

Pod koniec stycznia rozpoczyna się operacja Masher (ang. mash - miażdżyć, ucierać na papkę) i trwa do początku marca. Jest to pierwsza z serii amerykańskich operacji typu "search and destroy" ("szukaj i zniszcz") skierowanych przeciwko koncentracjom wojsk Viet-Congu i armii Północnego Wietnamu. Ze względu na obawy o reakcję opinii publicznej prezydent Johnson rozkazuje zmienić nazwę operacji na mniej agresywnie brzmiącą "White Wing" ("białe skrzydło"). Podczas 42 dni trwania operacji przeprowadzonej na równinie Bon Son żołnierze Pierwszej Dywizji Kawalerii Powietrznej ponownie przemieszczają się przy pomocy śmigłowców bezpośrednio na pole walki i angażują się w ciężkie walki. Straty amerykańskie to 228 zabitych i 788 rannych, amerykanie ogłaszają straty Północnowietnamskie na poziomie 1342 zabitych. Dodatkowo 808 zabitych po stronie północnowietnamskiej zostaje zapisanych na konto jednostek Południowowietnamskich i Południowokoreańskich także biorących udział w operacji. Termin "search & destroy" przyjmuje się w mediach i zaczyna się kojarzyć z obrazami amerykańskich żołnierzy podpalającymi wietnamskie wioski.

31 stycznia, ze względu na brak reakcji rządu Demokratycznej Republiki Wietnamu na amerykańskie propozycje rozmów pokojowych, prezydent Johnson ogłasza wznowienie bombardowań. Decyzja prezydenta spotyka się z krytyką, między innymi senatora Roberta F. Kennedy'ego. Pierwszego marca senator Wayne Morse przeprowadza próbę odwołania Rezolucji Tonkińskiej, która jednak się nie udaje (głosami 92 przeciwko 5). Ogłoszona na początku marca wiadomość o zniszczeniu 20 000 akrów upraw żywności w wioskach podejrzewanych o wspieranie Viet Congu, wzbudza ostrą krytykę w amerykańskiej społeczności akademickiej.

Również w marcu południowowietnamscy buddyści rozpoczynają brutalną kampanię przeciwko premierowi Ky po tym jak zdymisjonował on

generała Nguyen'a Chanh Thi, popieranego przez buddystów. Najbardziej intensywne rozruchy wybuchają w Sajgonie, Da Nang i Hue. Na początku kwietnia w Da Nang dochodzi do rewolty i zajęcia miasta przez rebeliantów. Wojska amerykańskie starają się zachować neutralność. Premier Ky osobiście dowodzi trzema tysiącami południowowietnamskich Marines, operacja "wyzwalania" miasta odbywa się od połowy maja do początku czerwca. Upadek Da Nang kończy okres znaczenia organizacji buddystów jako organizacji politycznej.

26 marca odbywają się protesty antywojenne w Nowym Jorku, Waszyngtonie, Chicago, Filadelfii, Bostonie i San Francisco. Na początku kwietnia po raz pierwszy użyto bombowców B-52 przeciwko celom w Wietnamie Północnym, których wybór jest ściśle nadzorowany przez współpracowników prezydenta USA. 13 kwietnia Viet Cong atakuje lotnisko Tan Son Nhut na przedmieściach Sajgonu, niszcząc 2 wietnamskie i uszkadzając 62 amerykańskie samoloty, zabijając 7 Amerykanów, 2 Wietnamczyków i raniąc 111 Amerykanów.

Pod koniec czerwca amerykanie bombardują składy paliw, po raz pierwszy w okolicach Hanoi, jako powód podając zwiększoną infiltrację Wietnamu Południowego przez partyzantów komunistycznych. Stany Zjednoczone są bardzo ostrożne wyznaczając cele w pobliżu Hanoi z obawy przed reakcją wojskowych sojuszników Wietnamu Północnego: Związku Radzieckiego i Chin. Te same obawy nie pozwalają też na jakąkolwiek inwazję Wietnamu Północnego, mimo takich zaleceń ze strony niektórych wojskowych w Waszyngtonie. W lipcu następuje zwiększenie ilości nalotów na Szlak Ho Szi Minha w Laosie (ponad 100 misji dziennie).

W połowie lipca rozpoczyna się operacja Hastings. 8 500 Marines i 2 000 żołnierzy południowowietnamskich podejmuje działania przeciwko zgrupowaniu sił komunistycznych w prowincji Quang Tri, w pobliżu Strefy Zdemilitaryzowanej (ang. DMZ - Demilitarised Zone). Jest to dotychczas największa łaczona operacja w tym konflikcie. Jej celem było uniemożliwienie zajęcia prowincji Quang Tri przez Północnowietnamską dywizję 324B. Operacja odniosła strategiczny sukces, ale jednostka północnowietnamska wycofała się przez strefę zdemilitaryzowaną. Łatwość z jaką to uczyniła skłoniła Amerykanów do utworzenia sieci obozów Marines wzdłuż strefy. Pod koniec lipca amerykańskie samoloty bombardują wojska Armii Północnego Wietnamu w Strefie Zdemilitaryzowanej.

Pod koniec sierpnia Hanoi ogłasza, że Chiny zapewnią pomoc techniczną i ekonomiczną dla Wietnamu Północnego. Na początku września generał de Gaulle, przebywający w Kambodży wzywa Stany Zjednoczone do wycofania się z Wietnamu.

26 sierpnia przybywa do Wietnamu amerykańska 196 Lekka Brygada Piechoty. 14 września jednostka ta we współpracy z Armią Południowego Wietnamu rozpoczyna operację Attleboro, 80 kilometrów na północ od Sajgonu, w pobliżu granicy z Kambodżą. Początkowo Amerykanie odnajdują zwiększającą się ilość ukrytego zaopatrzenia dla sił komunistycznych, potem następują ciężkie walki z bojownikami komunistycznymi zajmującymi ufortyfikowane pozycje. Ameykanie korzystają z czołgów, wsparcia artyleryjskiego i lotnictwa, w tym z bombowców B-52 i samolotów AC-47. Operacja kończy się 24 listopada. Straty amerykańskie to 155 zabitych i 494 rannych, straty komunistyczne szacuje się na 1 106 zabitych. Największym sukcesem amerykańskim jest zajęcie dużych ilości wyposażenia i zaopatrzenia.

Na początku października Związek Radziecki ogłasza, że udzieli wsparcia gospodarczego i wojskowego Demokratycznej Republice Wietnamu. Pod koniec miesiąca Prezydent Johnson przeprowadza w Manili konferencję z sojusznikami USA w Wietnamie: Australią, Filipinami, Tajlandią, Nową Zelandią i Wietnamem Południowym. Sprzymierzeni zobowiązują się do wycofania się z Wietnamu Południowego w ciągu sześciu miesięcy, jeśli Wietnam Północny całkowicie wycofa swoje siły z Południa. Pod koniec miesiąca Prezydent Johnson odwiedza amerykańskich żołnierzy w Cam Ranh Bay. Jest to pierwsza z dwóch wizyt, które odbywa do Wietnamu podczas swoich rządów.

W listopadzie sekretarz obrony USA, Robert McNamara, zostaje skonfrontowany ze studentami protestującymi przeciwko wojnie w Wietnamie podczas wizyty na uniwersytetcie Harvarda. Kilka dni później prasa informuje, że 40% pomocy ekonomicznej przekazanej przez USA Wietnamowi zostaje skradziona lub trafia na czarny rynek.

W grudniu Wietnam Północny odrzuca propozycję Prezydenta Johnsona w sprawie rozmów na temat traktowania i wymiany jeńców. W połowie grudnia amerykańskie bombowce niszczą Caudat, w pobliżu Hanoi, co spotyka się z ostrą krytyką międzynarodowej opinii publicznej. W obliczu zwiększonej uwagi poświęcanej przez prasę rosnącej liczbie cywilnych ofiar konfliktu, amerykański Departament Obrony przyznaje, że przypadkowe bombardowanie celów cywilnych mogło nastąpić.

16 grudnia do Wietnamu przybywa Dziewiąta Dywizja Piechoty. Ta wlasnie reaktywowana jednostka ma zostać armijnym komponentem połączonych Ruchomych Sił Rzecznych (ang. MRF - Mobile Riverine Forces) sformowanych przez armię i marynarkę wojenną do działań w delcie Mekongu. W tym rejonie pod koniec grudnia Stany Zjednoczone wykonują uderzenie z powietrza na dużą skalę na pozycje Viet Congu, używając napalmu i setek ton bomb.

Pod koniec roku w Wietnamie przebywa 389 000 żołnierzy amerykańskich. Razem z nimi walczy 45 000 żołnierzy Południowokoreańskich i 7 000 Australijczyków. W tym roku w Wietnamie zginęło 5008 Amerykanów a 30 093 zostało rannych. Około 89 000 żołnierzy północnowietnamskich przeniknęło przez szlak Ho Szi Mina na południe.

***1967***

Na początku stycznia Amerykanie przeprowadzają operację Bolo - samoloty F-4 "Phantom" "podszywają się" pod bombowce F-105 "Thunderchief" i wciągają do walki powietrznej Północnowietnamskie MiGi-21, co kończy się zestrzeleniem 7 takich maszyn. Amerykańskim pilotom nadal nie wolno atakować lotnisk na których stacjonują MiGi. W styczniu marynarka wojenna USA formuje Mobile Riverine Force (mobilne siły rzeczne)/Task Force 117 które razem z 9 Dywizją piechoty Armii USA operują w delcie Mekongu.

Od 8 do 26 stycznia trwa operacja Cedar Falls, typu "odszukaj i zniszcz" w rejonie Cu Chi, w tak zwanym "żelaznym trójkącie". Podczas tej operacji siły amerykańskie napotkały na podziemne tunele Viet Congu i po raz pierwszy użyto "Szczurów tunelowych" - ochotników którzy penetrowali kompleksy tuneli w poszukiwaniu żołnierzy komunistycznych i ich wyposażenia i zaopatrzenia.

Od 8 do 12 lutego następuje zawieszenie broni z okazji świąt nowego roku księżycowego - Tet. Ze względu na fiasko rozmów dyplomatycznych prezydent Johnson ogłasza 13 lutego wznowienie bombardowań Wietnamu Północnego na pełną skalę.

Od 22 lutego do 14 maja trwa największa operacja lądowa tego konfliktu: Operacja Junction City. Jest to atak na rejony będące twierdzą sił komunistycznych, położoną przy granicy z Kambodżą, na północny zachód od Sajgonu. Podczas tej operacji następuje jedyny podczas konfliktu Wietnamskiego, duży zrzut spadochronowy, przeprowadzony po to żeby zwolnić maksymalnie dużo śmigłowców do przerzucania wojsk, zgodnie z koncepcją "mobilności powietrznej" (airmobility). W wyniku operacji ginie 2728 bojowników Viet Congu a do amerykańskiej niewoli dostaje się 34. Amerykańskie straty to 282 zabitych i 1576 rannych. Armia Północnego Wietnamu przemieszcza swoje dowództwo do Kambodży, w ten sposób ratując je przed Amerykanami.

W tym czasie w USA narastają protesty przeciwko wojnie. Martin Luther King stwierdza, że wojna w Wietnamie zagraża realizacji prezydenckiego programu reform społecznych "Wielkiego społeczeństwa". Zwiększenie wydatków na cele wojskowe powoduje według niego, że ludzie biedni, tak biali jak i czarni niosą największy ciężar, zarówno w kraju jak i na wojnie. Tymczasem Generał Westmoreland obwinia protestujących o to, że dają północnowietnamskim żołnierzom nadzieję na polityczne osiągnięcie celów, których nie są w stanie osiągnąć środkami wojskowymi.

20 kwietnia amerykańskie bombowce po raz pierwszy w czasie tej wojny atakują cele w porcie w Hajfongu, w Wietnamie Północnym.

Od 24 kwietnia do 11 maja trwają walki przy granicy z Laosem i Wietnamem Północnym, w okolicy Khe Sanh, gdzie mieści się odosobniona baza lotnicza należąca do Marines. W wyniku walk ginie 940 żołnierzy Armii Wietnamu Północnego, straty amerykańskie to 155 zabitych i 425 rannych.

Pierwszego maja Ellsworth Bunker zastępuje Henry'ego Cabot Lodge'a na stanowisku ambasadora USA w Republice Wietnamu.

Od 2 do 10 maja trwają w Sztokholmie, a później w Kopenhadze prace tak zwanego "Trybunału do spraw zbrodni wojennych w Wietnamie" (ang. Vietnam War Crimes Tribunal), znanego też jako "Trybunał Russell'a". Jest to nieformalna organizacja stworzona przez Bertranda Russella, angielskiego matematyka i filozofa, zrzeszająca 26 wybitnych działaczy pokojowych, literatów i polityków, wielu z nich jest laureatami Nagrody Nobla. Trybunał stwierdza, że USA złamały liczne umowy międzynarodowe, dopuściły się agresji wobec Wietnamu, stosowały uzbrojenie niedozwolone prawem wojennym, traktowały jeńców niezgodnie z prawem wojennym, a także dokonały ludobójstwa na ludności cywilnej Wietnamu. Rząd USA ignoruje prace Trybunału.

Dziewiątego maja powstaje organizacja wsparcia operacji cywilnych i rozwoju wsi (CORDS - Civil Operations and Rural Development Support). Organizacją kieruje Robert W. Komer, mianowany przez prezydenta Johnsona zastępca dowódcy MACV były analityk CIA. CORDS ma się zajmować wiejską ludnością Wietnamu Południowego, odzyskaniem ich "serc i umysłów", zapewnieniem bezpieczeństwa w wioskach, dystrybucją pomocy materialnej i szkoleniem sił samoobrony. Trzynastego maja 70 tysięcy ludzi bierze udział w marszu poparcia dla wojny w Wietnamie, prowadzonym przez szefa straży pożarnej Nowego Jorku.

W czerwcu rozpoczynają operacje Mobilne Siły Rzeczne (MRF - Mobile Riverine Force) - jednostki marynarki wojennej i armii USA działające w Delcie Mekongu, których zadaniem jest zabezpieczenie dróg wodnych delty przed komunistycznymi partyzantami. 29 lipca wybucha groźny pożar na pokładzie lotniskowca USS Forrestal, w zatoce Tonkińskiej, w którym ginie 134 marynarzy, rannych zostaje 161 i stracono 21 samolotów. Jest to najgroźniejszy wypadek na morzu od czasu drugiej wojny światowej.

Dwudziestego pierwszego sierpnia Chińczycy zestrzeliwują dwa amerykańskie samoloty, które przypadkowo przekraczają granicę z Chinami podczas nalotów na Wietnam Północny.

Trzeciego września odbywają się w Wietnamie Południowym wybory. Frekwencja jest wysoka, głosuje 80% uprawnionych wyborców. W wyniku wyborów prezydentem Republiki Wietnamu zostaje Nguyen Van Thieu, a wiceprezydentem - Nguyen Cao Ky, z wynikiem 35% głosów.

We wrześniu ogłoszony zostaje plan budowy tzw. Linii McNamary - bariery składającej się z ogrodzenia i czujników sejsmicznych, rozmieszczonej wzdłuż Strefy Zdemilitaryzowanej, mającej blokować infiltrację komunistyczną. W Wietnamie sformowana zostaje amerykańska 23 dywizja piechoty (Americal). Nowa dywizja zawiera poprzednio niezależną 196 brygadę piechoty lekkiej i będące w drodze do Wietnamu 11 i 198 brygady piechoty. Marines ustanawiają bazę w Khe Sanh.

11 września rozpoczyna się oblężenie Con Thien - bazy artyleryjskiej Marines położonej około 3 kilometry od strefy zdemilitaryzowanej. Starcie przeradza się w pojedynek artyleryjski dalekiego zasięgu, obie strony wystrzeliwują wiele pocisków artyleryjskich - armia Północnego Wietnamu 42 000, Amerykanie 281 000 pocisków, używają też nalotów B-52 do przerwania okrążenia. Bitwa kończy się 31 października, straty północnowietnamskie szacuje się na 2 000 zabitych.

Pod koniec października "Marsz na Pentagon" gromadzi 55 000 demonstrantów protestujących przeciwko wojnie. W Londynie demonstranci szturmują ambasadę USA.

W listopadzie politycy i wojskowi ogłaszają sukcesy w walce z komunistami w Wietnamie i obiecują szybkie zakończenie wojny. Jest to w dużym stopniu spowodowane zmniejszeniem tempa działań przez Viet Cong, spowodowane warunkami klimatycznymi tej pory roku, stratami Viet Cong'u i ich przygotowaniami do następnych operacji, co zniekształcają amerykańską ocenę tego konfliktu.

Od 3 listopada do 1 grudnia trwa bitwa o Dak To, na płaskowyżu centralnym przy granicy z Laosem i Kambodżą. Bitwa ta jest kulminacją serii długich i krwawych potyczek. Po stronie amerykańskiej walczy 4 Dywizja piechoty i 173 Brygada powietrznodesantowa. 15 listopada trwający od kilku dni ostrzał północnowietnamski niszczy dwa samoloty transportowe C-130 oraz skład amunicji i paliwa na lotnisku w Dak To. W następnych dniach koncentracja wojsk amerykańskich uniemożliwia siłom komunistycznym zajęcie miasta. Następnie krwawe walki przeniosły się na wzgórza wokół miasta, przy granicy z Laosem i Kambodżą. Wieczorem 19 listopada podczas walk o wzgórze 875 miał miejsce najbardziej tragiczny wypadek ostrzelania własnych wojsk przez Amerykanów, tak zwany "friendly fire" - myśliwiec Marines zrzucił dwie 500-funtowe bomby na teren zajmowany przez amerykański oddział, zabijając 42 żołnierzy i raniąc 45, w tym rannych, medyków i oficerów. Po zakończeniu walk straty amerykańskie wyniosły 376 zabitych i 1 441 rannych. Amerykanie ogłosili, że straty wojsk komunistycznych wyniosły 1 644 zabitych, ale szybko uznano tę liczbę za zawyżoną. Wojsko Północnowietnamskie nie osiągnęło celów polegających na zajęciu Dak To ani zniszczenia większej jednostki amerykańskiej, ale udało się odciągnąć poważne Amerykańskie siły daleko od większych miast i innych baz wojskowych co było elementem Północnowietnamskiego planu.

29 listopada rezygnuje z urzędu Robert McNamara, przez wiele lat sekretarz obrony USA. Powodem rezygnacji jest różnica zdań z prezydentem Johnsonem.

4 grudnia rozpoczyna się czterodniowa demonstracja antywojenna w Nowym Jorku. Pośród 585 jej uczestników, którzy zostali aresztowani jest Dr. Benjamin Spock, sławny psycholog dziecięcy, oskarżany o wymyślenie wychowania bezstresowego i "zepsucie całego pokolenia".

23 grudnia prezydent Johnson rozpoczyna swoją drugą, ostatnią wizytę w Republice Wietnamu.

Pod koniec roku liczba amerykańskich żołnierzy w Wietnamie osiąga 463 000. Do tej daty ponad milion amerykanów przewinęło się przez Wietnam. 16 000 z nich zginęło.

***1968***

W styczniu wojska komunistyczne rozpoczynają oblężenie bazy Marines w Khe Sanh. Jest to jedna z decydujących bitew Wojny Wietnamskiej. Strona komunistyczna próbuje powtórzyć tam sukces z Dien Bien Phu. Z drugiej strony Amerykanie czekali na możliwość walki z dużym ugrupowaniem nieprzyjaciela, który zwykle z powodzeniem unikał walki w niekorzystnych dla siebie warunkach.

5 000 Marines którzy bronią się w Khe Sanh mają do dyspozycji zaopatrzenie z powietrza i wsparcie lotnicze, w tym bombowców B-52, niezależne od pory dnia i warunków atmosferycznych.

30 stycznia w całym kraju rozpoczyna się ofensywa Viet Congu, która łamie zawieszenie broni z okazji nowego roku księżycowego - Tet - tradycyjnego wietnamskiego święta. Pierwsza zostaje zaatakowana ambasada USA w Sajgonie, walki wybuchają też na lotnisku Tan Son Nhut w Sajgonie i w niedalekim dowództwie MACV. Podobna sytuacja panuje w każdym większym mieście w Wietnamie Południowym. Sceny walk są na żywo transmitowane przez amerykańską telewizję, co szokuje widzów w USA, zapewnianych uprzednio o korzystnym dla Ameryki przebiegu wojny w Wietnamie.

Do 7 marca trwają walki w Sajgonie. Generał Fred C. Weyand, weteran walk na Pacyfiku i oficer posiadający doświadczenie pracy w wywiadzie wojskowym, wiedziony przeczuciem wyczuwa nadchodzący atak i ściąga amerykańskie wojska z terenów przygranicznych z powrotem na obrzeża Sajgonu. Uważa się, że jest to jedna z najbardziej krytycznych decyzji całej wojny. Umożliwiła ona wykonanie 1 lutego przeciwnatarcie na lotnisko Tan Son Nhut uniemożliwiając komunistom zajęcie Sajgonu, a szczególnie budynków dowództwa wojsk Amerykańskich i Wietnamskich.

Jeszcze bardziej tragiczny przebieg mają wydarzenia w Hue, historycznej stolicy Wietnamu, która zostaje zajęta przez komunistów. Wielu wpływowych obywateli Wietnamu Południowego zostaje przez nich w tym czasie zamordowanych jako "wrogowie ludu". Oddziały Marines toczą walki o odzyskanie miasta, kosztem zniszczeń historycznych zabudowań. Walki trwają do 2 marca, straty Marines to 142 zabitych i 857 rannych, straty amerykańskiej armii to 74 zabitych i 507 rannych. Straty armii Południowego Wietnamu wyniosły 384 zabitych i 1830 rannych, zaś straty komunistów szacuje się na ponad 5 000 zabitych.

1 lutego generał Nguyen Ngoc Loan, szef wietnamskiej policji, zastrzelił członka Viet Congu oskarżanego o zabijanie oficerów policji i członków ich rodzin. Wydarzenie to zostało sfilmowane przez kamerzystę NBC News i sfotografowane przez fotografa Associated Press, zdjęcia obiegły świat, szokując opinię publiczną.

2 lutego Prezydent Johnson nazywa ofensywę Tet "kompletną porażką". W kategoriach wojskowych siły komunistyczne poniosły bardzo dotkliwą porażkę, z dużymi stratami w sprzęcie, a przede wszystkim w ludziach. Narodowy Front Wyzwolenia, pogardliwie zwany Viet Congiem w wielu miejscach w Wietnamie Południowym praktycznie przestał istnieć. W kategoriach politycznych jednak komuniści odnieśli decydujące zwycięstwo, wpływając na umysły obywateli USA, którzy w efekcie zdecydowali o wycofaniu swojego poparcia dla walki aż do zwycięstwa i w efekcie o wycofaniu się z Republiki Wietnamu.

6 lutego armia Wietnamu Północnego atakuje obóz sił specjalnych Lang Vei, niedaleko Khe Sanh i niszczy go. Podczas tej akcji po raz pierwszy w czasie Wojny w Wietnamie siły komunistyczne używają czołgów, w tym wypadku radzieckich PT-76.

1 marca sekretarzem obrony USA zostaje Clark Clifford, znany waszyngtoński prawnik i bliski przyjaciel Prezydenta Johnsona. Po zapoznaniu się z sytuacją w Wietnamie Clifford odkrywa, że nie istnieje plan działań USA mający za cel zwycięstwo w Wietnamie. Clifford opowiada się przeciwko eskalacji wojny.

10 marca New York Times donosi o prośbie generała Westmorelanda o dodatkowe 206 000 żołnierzy dla Wietnamu. Biały Dom zaprzecza, ale sekretarz stanu, Dean Rusk zostaje wezwany przez senacką komisją spraw zagranicznych i przez następne dwa dni telewizja transmituje na żywo sprawozdania z jego przesłuchań, dotyczące prośby o wzmocnienie wojsk w Wietnamie i efektywności strategii wojennej prezydenta.

W marcu trwają przygotowania do następnych wyborów prezydenckich. 12 marca Prezydent Johnson niewielką ilością głosów pokonuje na konwencji partii demokratycznej w New Hampshire Eugene McCarthy'ego. Robert F. Kennedy w sekrecie składa Prezydentowi Johnsonowi propozycję utworzenia komitetu tworzącego nową strategię dla Wietnamu, której Kennedy miałby być członkiem, i nie brać udziału w wyborach prezydenckich. Ponieważ Prezydent Johnson odrzuca tę propozycję, 16 marca Kennedy ogłasza, że będzie się ubiegał o nominację w wyborach prezydenckich. Sondaże wykazują, ze jest bardziej popularny od urzędującego prezydenta. 31 marca Prezydent Johnson zaskakuje opinię publiczną ogłaszając, że nie będzie się starał o reelekcję. Ogłasza też przerwę w bombardowaniach Wietnamu na północ od 20 równoleżnika i wzywa do rozmów pokojowych, które wkrótce się rozpoczynają.

23 marca generał Wheeler, Przewodniczący Kolegium Szefów Połączonych Sztabów podczas tajnego spotkania na Filipinach powiadamia generała Westmorelanda, że z 206 000 żołnierzy których zażądał dostanie tylko 13 500. Generał Wheeler także instruuje Westmorelanda, aby naciskał na zwiększenie wysiłku wojennego ze strony południowych Wietnamczyków.

W marcu ma miejsce tak zwana masakra w My Lai - amerykańscy żołnierze z 23 Dywizji Piechoty zabijają ponad 300 cywilów. Po tym jak żołnierze weszli do wioski i nie znaleźli Viet Congu, zaczęli mordować cywilów. Pilot śmigłowca, chorąży Hugh Thompson po zorientowaniu się w sytuacji ląduje i zaczyna ewakuować cywilów. Początkowo raport z akcji nie wspomina o ofiarach cywilnych, dopiero po roku Ronald Ridenhour, weteran z Wietnamu pisze list opisujący tę tragedię do swojego senatora i doprowadza do rozpoczęcia oficjalnego śledztwa w tej sprawie, w wyniku którego przed sądem stają kapitan Ernest Medina, podporucznik William Calley i czternastu innych żołnierzy. Masakra wywołuje oburzenie w Stanach Zjednoczonych i na całym świecie.

1 kwietnia rozpoczyna się operacja Pegasus, przeprowadzana przez 1 dywizję kawalerii powietrznej, mająca na celu otwarcie dla ruchu drogi numer 9, prowadzącej do Khe Sanh. Udaje się to zrobić 8 kwietnia, co kończy oblężenie Khe Sanh. Siły Północnowietnamskie wycofują się, ich straty szacuje się na 15 000 zabitych. Straty Marines to 199 zabitych i 830 rannych, a straty Kawalerii Powietrznej to 92 zabitych i 629 rannych. W czerwcu baza w Khe Sanh zostaje bez rozgłosu zamknięta.

4 kwietnia w Memphis ginie od kuli zamachowca Martin Luther King.

27 kwietnia w Nowym Jorku 200 000 studentów nie bierze udziału w zajęciach w proteście przeciwko Wojnie w Wietnamie.

Od 30 kwietnia do 3 maja toczy się bitwa pod Dai Do, w pobliżu strefy zdemilitaryzowanej. Siły Północnowietnamskie próbują stworzyć korytarz do inwazji na południe, zostają powstrzymani przez batalion Marines pod dowództwem podpułkownika Williama Weise, jednostka ta jest znana jako "Magnificent Bastards" (czyli "Wspaniałe Sukinsyny"). Pod ciężkim ostrzałem lotniczym i artylerii, w tym okrętowej, wojska Północnowietnamskie tracą 1568 zabitych. Straty amerykańskie to 81 zabitych i 297 rannych Marines, i 29 zabitych i 129 rannych wspierających ich żołnierzy US Army. Ta klęska na wiele lat kończy Północnowietnamskie próby inwazji na Wietnam Południowy.

5 maja Viet Cong, w skoordynowanym ataku ostrzeliwuje Sajgon i ponad 100 innych celów cywilnych i wojskowych na terenie Wietnamu Południowego. Akcja ta jest nazywana "Mini Tet", amerykanie odpowiadają na ostrzał nalotami lotniczymi.

10 maja batalion armii Północnego Vietnamu atakuje obóz sił specjalnych w Kham Duc znajdujący się przy granicy z Laosem. Obóz ten został założony w 1963 roku w celu monitorowania infiltracji sił komunistycznych przez granicę z Laosem. Wobec otoczenia przez armię Północnego Wietnamu, zdecydowano o ewakuacji obozu przy pomocy samolotów transportowych C-130. 12 maja, po zakończeniu ewakuacji okazuje się że w obozie zostało 3 taktycznych kontrolerów lotnictwa z USAF. Mimo, że obóz jest zajęty przez nieprzyjaciela i zestrzelono już dwa samoloty transportowe uczestniczące w ewakuacji ludzi, podpułkownik Joe M. Jackson ląduje na zajętym przez przeciwnika pasie startowym i ewakuuje lotników z Kham Duc. Za tę akcję otrzymuje "Medal of Honor", najwyższe amerykańskie odznaczenie wojskowe.

Także 10 maja rozpoczynają się rozmowy pokojowe w Paryżu. Już na początku dochodzi do kryzysu - Amerykanie chcą wycofanie wojsk Północnowietnamskich z Republiki Wietnamu, Północny Wietnam nalega na udział Narodowego Frontu wyzwolenia w koalicyjnym rządzie Wietnamu Południowego. Rozmowy pokojowe z przerwami potrwają 5 lat.

5 czerwca Robert Kennedy zostaje zastrzelony zaraz po ogłoszeniu jego zwycięstwa na konwencji Partii Demokratycznej w Los Angeles.

27 czerwca Marines rozpoczynają wycofywanie się z Khe Sanh.

1 lipca generał Creighton W. Abrams zastępuje generała Westmorelanda jako dowódca sił zbrojnych USA w Wietnamie. Także 1 lipca wystartował program Phoenix, mający na celu zniszczenie tak zwanej "Infrastruktury Viet Congu", czyli zakonspirowanych partyzantów, odpowiedzialnych za działania terrorystyczne skierowane przeciwko Amerykanom, urzędnikom Republiki Wietnamu, przywódcom wiosek i cywilom lojalnym wobec rządu. Program Phoenix, koordynowany przez CORDS (szef: Robert Komer) wywołuje wiele kontrowersji w USA, dotyczących zabójstw działaczy Viet Congu przez Południowych Wietnamczyków szkolonych przez Amerykanów. Kontrowersje podsycane przez propagandę północnowietnamską doprowadzają w efekcie do przesłuchań przed kongresem USA następcy Komera, Williama Colby'ego, który stwierdza, że Phoenix nie był programem zabójstw, ale "częścią ogólnego programu pacyfikacji". Colby przyznaje, że w wyniku programu Phoenix zginęło 20 587 członków Viet Congu "głównie w sytuacjach bojowych... Przez jednostki regularne lub paramilitarne".

3 lipca Hanoi zwalnia 3 Amerykanów którzy byli jeńcami wojennymi. 19 lipca Prezydenci Johnson i Thieu spotykają się na Hawajach.

8 sierpnia Richard Nixon zostaje kandydatem w wyborach prezydenckich z ramienia Partii Republikańskiej. Jedną z jego obietnic wyborczych jest zakończenie wojny w Wietnamie z honorem. 28 sierpnia, po konwencji wyborczej Partii Demokratycznej w Chicago, protest 10 000 przeciwników wojny ściera się podczas demonstracji z 26 000 policjantów i żołnierzy gwardii narodowej. Brutalne wydarzenia są transmitowane na żywo w telewizji. Około 800 demonstrantów zostaje rannych. Stany Zjednoczone przeżywają falę niepokojów społecznych o największym natężeniu od czasu wojny secesyjnej. Do sierpnia w 1968 roku odbyło się ponad 220 protestów studenckich przeciwko wojnie w Wietnamie.

8 października rozpoczyna się operacja SEALORDS (skrót od South East Asia Lake Ocean River & Delta Strategy - strategia dla jezior, oceanu, rzek i delty w Azji południowo-wschodniej), największa operacja tej wojny przeprowadzona na wodzie przez marynarki wojenne Stanów Zjednoczonych i Republiki Wietnamu. Jej celem było przerwanie linii zaopatrzeniowych sił komunistycznych na południu Republiki Wietnamu. Terenem operacji było wybrzeże Wietnamu, od granicy z Kambodżą do delty Mekongu, a także tereny położone wzdłuż rzek w tym rejonie. Operacja trwa z powodzeniem do 1971 roku, kiedy jej kontynuacja zostaje przekazana marynarce południowowietnamskiej.

21 października Stany Zjednoczone uwalniają 14 północnowietnamskich jeńców wojennych. 27 października 50 000 ludzi protestuje w Londynie przeciwko wojnie.

31 października Prezydent Johnson kończy operację Rolling Thunder i zarządza całkowite wstrzymanie bombardowania Wietnamu Północnego w nadziei na ponowne rozpoczęcie rozmów pokojowych. Operacja Rolling Thunder była największą kampanią lotniczą od czasu bombardowania Niemiec w czasie drugiej wojny światowej i najtrudniejszą, jaką wykonywały amerykańskie siły powietrzne. Ze względu na niejasno sformułowane cele, ograniczenia polityczne, ale też naturę celów na terenie Północnego Wietnamu i upór i determinację Wietnamczyków operacja była strategiczną porażką. Oblicza się że Amerykanie zrzucili na Demokratyczną Republikę Wietnamu 864 000 ton bomb (do końca 1967 roku), wykonali 306 183 loty bojowe i stracili 922 samoloty w toku operacji Rolling Thunder.

5 listopada Richard Nixon pokonuje Huberta Humphreya niewielką ilością głosów w wyborach i zostaje trzydziestym siódmym prezydentem Stanów zjednoczonych Ameryki Północnej. 27 listopada prezydent-elekt proponuje profesorowi Harwardu, Henry'emu Kissingerowi stanowisko doradcy do spraw bezpieczeństwa narodowego. Kissinger zgadza się. Także w listopadzie William E. Colby zastępuje Roberta Komera na stanowisku szefa CORDS.

Pod koniec roku w Wietnamie przebywa 495 000 amerykańskich żołnierzy. W konflikcie zginęło ich ponad 30 000. W 1968 roku ginęło około 1 000 Amerykanów miesięcznie. Szacuje się że w tym roku szlakiem Ho Szi Mina przeniknęło do Wietnamu Południowego 150 000 żołnierzy armii Wietnamu Północnego. Dla zdecydowanej większości z nich, była to droga w jedną stronę.

Poprzednia część: Wojna w dalekim kraju 1959 - 1964 Następna część: Wietnamizacja 1969 - 1975

Bibliografia

www.historyplace.com/unitedstates/vietnam/index-1965.html

www.vietnamgear.com/War1965.aspx

www.vietnamgear.com/War1966.aspx

www.vietnamgear.com/War1967.aspx

www.vietnamgear.com/War1968.aspx

http://webpages.charter.net/cepenley/vcnva/index.html

---

Historia konfliktu

strona główna