Po II Wojnie Światowej rozpoczął się czas nazywany „Zimną Wojną” – kiedy to Stany Zjednoczone współzawodniczyły ze Związkiem Radzieckim, dążąc, jeżeli nie do władzy nad światem to chociaż do utrzymania pokoju. Doprowadziło to do wyścigu zbrojeń w warunkach w których obie strony dysponowały bronią jądrową, ale problemem pozostawało dostarczenie jej na terytorium ewentualnego nieprzyjaciela. Po stronie USA ważnym uczestnikiem wyścigu zbrojeń była Marynarka Wojenna. Pod koniec lat 40. XX wieku realistycznym pomysłem na przeniesienie bomby atomowej było dostarczenie jej nad cel na pokładzie bombowca, który startował by z lotniskowca – tym samym miałby do pokonania mniejszy dystans. Początkowo wyglądało na to, że samolot który mógłby dostarczyć ładunek 10000 funtów (4 536 kg) na odległość 1500 mil (2 414 km) musiał by ważyć od 130 000 do 200 000 funtów (59 000 do 90 700 kg) – masa, której nawet nowo w tym czasie projektowany super-lotniskowiec USS United States nie byłby w stanie obsłużyć. Główny konstruktor firmy Douglas, Ed Heinemann rozpoczął rozważania o nowym typie samolotu od sprawdzenia jaką masę samolotu są w stanie obsłużyć będące wtedy (1948) w użyciu lotniskowce. Okazało się, że jest to maksymalnie 68 000 funtów (30 844 kg).
W marcu 1948 roku Heinemann przedstawił w Waszyngtonie wstępne szkice nowego bombowca – jednego z napędem turbośmigłowym ważącego 80 000 funtów (36 290 kg) i drugiego, z napędem odrzutowym, ważącego 70 000 funtów (31 750 kg). W sierpniu 1948 roku Marynarka Wojenna USA rozesłała do 14 firm lotniczych zaproszenie do składania ofert na bombowiec którego masa nie przekroczyła by 100 000 funtów (45 500 kg). Chociaż Marynarka Wojenna skłaniała się do projektu samolotu turbośmigłowego, nie ufając napędowi odrzutowemu, Ed Heinemann był przekonany, że jest w stanie zaprojektować odrzutowy bombowiec mieszczący się w limitach masy takich jak narzucane przez już istniejące lotniskowce. Tak powstała koncepcja samolotu Douglas 593. Pod koniec 1948 roku ze swoimi propozycjami zgłosiły się firmy Douglas, Curtiss, Martin, Consolidated, Fairchild i Republic. Do dalszych prób wybrano w marcu 1949 roku propozycje firm Douglas i Curtiss. Douglas rozpoczął niezwłocznie prace projektowe. Ich wynikiem był napędzany dwoma silnikami odrzutowymi górnopłat o maksymalnej masie startowej 70 000 funtów i prędkości maksymalnej 507 węzłów (939 km/h) na wysokości 40 000 stóp (12 190 m). Marynarka Wojenna zażądała komory bombowej o szerokości 66 cali (1 676 mm), aby zmieścić do niej najnowszą bombę atomową. W trakcie projektowania, na skutek opóźnień u dostawcy zmieniono też silniki z Westinghouse J40 na Pratt&Whitney J57. Dzieki umieszczeniu silników w gondolach pod skrzydłami zmiana ta była możliwa do przeprowadzenia bez poważnych modyfikacji struktury samolotu.
W lutym 1951 roku Marynarka Wojenna zamówiła pierwsze samoloty od firmy Douglas, oznaczone A3D-1. Prototyp samolotu tego typu wykonał swój pierwszy lot 28 października 1952, z bazy lotniczej Edwards, gdzie uprzednio został złożony z części przywiezionych ciężarówkami z zakładów Douglasa w El Segundo. Za sterami zasiadł pilot doświadczalny firmy Douglas, George Jansen, a towarzyszył mu inżynier Walter Kent. Program lotów początkowo nastręczał pewnych problemów z takimi podzespołami jak układ elektryczny, hydrauliczny, paliwowy i podwozie, a także komora bombowa. Problemy te z czasem rozwiązano i pierwszy produkcyjny samolot A3D-1 wystartował z Los Angeles International Airport (zakłady Douglasa mieściły się tuż obok) 16 września 1953. Jednocześnie wyniki testów zachęciły firmę Douglas do dalszego rozwoju konstrukcji, w wyniku czego opracowano następną wersję samolotu, oznaczoną A3D-2. Samoloty tej wersji miały wzmocnione płatowce, mocniejsze silniki i były przystosowane do tankowania w powietrzu (pobierania paliwa z tankowca). Wyprodukowano 50 egzemplarzy pierwszej wersji samolotu (A3D-1). W drugiej wersji – A3D-2 – wyprodukowano 164 bombowce i dodatkowo samoloty specjalistyczne (tzw. wersje) – 30 rozpoznawczych A3D-2P, 24 samoloty walki elektronicznej A3D-2Q.
W 1962 roku Departament Obrony USA wprowadził nowy, jednolity system oznaczeń dla wszystkich amerykańskich samolotów wojskowych. Przedtem różne służby używały oddzielnych systemów nazewnictwa. W związku z tym, wszystkie warianty A3D zostały przemianowane. Stare i nowe oznaczenia są zestawione w poniższej tabeli:
Stare oznaczenie | Nowe oznaczenie | Opis |
A3D-1 | A-3A | Pierwszy wariant bombowy. Wyprodukowano 49 samolotów. Załoga – trzy osoby |
A3D-1P | Prototyp wariantu fotograficznego. 1 samolot przebudowany z A3D-1 | |
A3D-1Q | EA-3A | Wariant walki elektronicznej. 5 samolotów przebudowanych z A3D-1. Załoga – siedem osób, z tego cztery w komorze bombowej |
A3D-2 | A-3B | Podstawowy wariant bombowy. Wyprodukowano 164 samoloty. Załoga – trzy osoby |
A3D-2P | RA-3B | Wersja fotograficzna, budowana od podstaw – duże różnice w stosunku do bombowca. Wyprodukowano 30 samolotów. Załoga – trzy osoby |
A3D-2Q | EA-3B | Wersja walki elektronicznej, budowana od podstaw – duże różnice w stosunku do bombowca. Pozostawały w służbie ponad 40 lat. Wyprodukowano 25 samolotów. Załoga – siedem osób |
A3D-2T | TA-3B | Wersja do szkolenia bombardierów, budowana od podstaw – duże różnice w stosunku do bombowca. Wyprodukowano 12 samolotów. Załoga – osiem osób, w tym pięciu uczniów |
KA-3B | Tankowiec, przebudowany z bombowca A-3B. Załoga - trzy osoby | |
EKA-3B | Tankowiec i samolot do walki radioelektronicznej, przebudowany z bombowca A-3B. Załoga – trzy osoby | |
UTA-3B | Wersja zaopatrzeniowo-pasażerska, w tym do przewozu pasażerów VIP. Przebudowana z wersji treningowej TA-3B. Pięć maszyn przebudowano, tylko dwie nosiły oznaczenie UTA-3B | |
A3D-2Q | VA-3B | Wersja do przewozu pasażerów VIP, 1 samolot przebudowano z wersji walki elektronicznej A3D-2Q. Załoga dwie osoby, zabierał do 14 pasażerów |
ERA-3B | Wyspecjalizowany samolot walki radioelektronicznej, służący jako „Agresor” w ćwiczeniach morskich. 8 maszyn przebudowano z RA-3B. Załoga cztery osoby | |
NRA-3B | Różnego rodzaju samoloty testowe i doświadczalne. 6 maszyn wielokrotnie przebudowywanych używając wersji fotograficznej RA-3B jako wyjściowej. | |
NTA-3B | Samolot doświadczalny przebudowany z TA-3B, używany przez firmę Raytheon do testów radaru na potrzeby samolotu F-14D Tomcat |
W 1968 roku, trwająca wojna w Wietnamie spowodowały, że coraz więcej bombowców A-3B było używanych wyłącznie jako tankowce, po zamontowaniu zdejmowanej rolki z wężem do przekazywania paliwa do innych samolotów. Aby zwiększyć zdolność w tym zakresie opracowano modyfikację samolotu polegającą na usunięciu całego wyposażenia do bombardowania, zainstalowaniu dodatkowych zbiorników paliwa i zamontowaniu szpuli z wężem do tankowania w powietrzu. Inaczej niż w przypadku wcześniejszych tankowców, nowe wyposażenie do tankowania było zamontowane na stałe. Powstałą w ten sposób wersje samolotu oznaczono KA-3B. 85 samolotów tego typu powstało przez przebudowę bombowców A-3B w zakładach NARF (Naval Aircraft Rework Facility) Alameda. KA-3B mógł przenosić około 5 000 galonów (19 000 litrów) paliwa lotniczego i obsługiwała go załoga składająca się z trzech ludzi. Zewnętrznie samolot mało się różnił od A-3B, najbardziej wyraźną różnicą był zasobnik pod kadłubem mieszczący końcówkę do tankowania w powietrzu.
W tym samym czasie pięć bombowców A-3B, również w zakładach NARF Alameda przebudowano na wersję EKA-3B – samolot służący zarówno do tankowania w powietrzu innych samolotów, ale także jako samolot walki elektronicznej. Później do tej wersji przebudowano także 34 samoloty KA-3B. Mimo, że misja samolotów się znacznie rozszerzyła, załoga w dalszym ciągu składała się z trzech ludzi. Zewnętrznie samolot wyróżniał się przede wszystkim czterema dużymi, kroplowymi osłonami zasobników wyposażenia elektronicznego na burtach i jednym podłużnym zasobnikiem pod dnem kadłuba. Po wejściu do służby samolotów walki elektronicznej typu Grumman EA-6B Prowler, z wielu samolotów EKA-3B demontowano większość wyposażenia elektronicznego i służyły one dalej jako tankowce.
Mój model samolotu EKA-3B przedstawia maszynę o numerze BuNo 142403 w malowaniu jednostki VAQ-131, które ten samolot nosił operując z pokładu lotniskowca USS Kitty Hawk od listopada 1968 do czerwca 1969 roku, wykonując misje nad Zatoką Tonkińską.
Długość: | 23 770 mm |
Wysokość: | 7160 mm |
Rozpiętość: | 22 100 mm |
Masa własna: | 17 970 kg |
Maksymalna masa startowa: | 38 000 kg |
Napęd: | 2 silniki odrzutowe Pratt & Whitney J57-P-10 o ciągu 4670 daN (5530 daN z wtryskiem wody) |
Uzbrojenie: | Brak. Wyposażenie do zwiadu i walki radioelektronicznej i do tankowania w powietrzu. |
Zasięg: | 3090 km |
Prędkość maksymalna: | 999 km/h na poziomie morza |
Załoga: | 3 ludzi |