Wirtualne Muzeum Wojny w Wietnamie

Douglas A-1H "Skyraider"

english version
Miniatura odsyła do pełnowymiarowego obrazu
A-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1HA-1H

Historia rozwoju konstrukcji

Samolot Douglas Skyraider opracowano w ostatnich dniach drugiej wojny światowej w odpowiedzi na zapotrzebowanie na pokładowy bombowiec nurkujący i/lub torpedowy, będący następcą takich samolotów jak Curtis Helldiver czy Grumman Avenger. Prototyp nowego samolotu, skonstruowany przez słynnego Eda Heinemanna zamówiono 6 czerwca 1944 roku pod oznaczeniem XBT2D-1. Pierwszy lot XBT2D-1 wykonano 18 marca 1945 roku a w kwietniu tego samego roku marynarka wojenna USA rozpoczęła testy samolotu. W grudniu 1946 roku testy zakończono i samolot został skierowany do produkcji pod oznaczeniem AD-1.

AD Skyraider był głównym samolotem uderzeniowym Marynarki Wojennej USA po drugiej wojnie światowej, dlatego też był wielokrotnie modyfikowany (wersje od AD-1 do AD-7), przystosowano go także do przenoszenia praktycznie każdego rodzaju uzbrojenia podwieszanego, jakie występowało w Stanach Zjednoczonych, łącznie z torpedami a nawet bombami jądrowymi. Opracowano także wersję AD-5, w której dwóch pilotów siedziało obok siebie, a w kadłubie było dość miejsca, żeby zabrać ładunek, 10 ludzi, albo 4 pacjentów na noszach.

Podczas wojny w Korei samoloty Skyraider spełniały swoje zadanie w roli szturmowca bardzo dobrze, służąc zarówno w lotnictwie Marynarki Wojennej, jak i Piechoty Morskiej USA.

W roku 1962 zmieniono oznaczenia wszystkich typów samolotów używanych przez Marynarkę Wojenną USA w ramach zunifikowanego systemu oznaczeń. Od tej pory wszystkie samoloty AD różnych odmian zmieniły oznaczenie na A-1. Główne odmiany samolotów Skyraider przedstawiono w poniższej tabeli:

Stare oznaczenie Nowe oznaczenie Opis
AD-1   Pierwotny wariant maszyny
AD-1Q   Samolot walki radioelektronicznej. Dodatkowe wyposażenie elektroniczne i miejsce dla drugiego członka załogi w tylnej części kadłuba
AD-2   Poprawiona i wzmocniona wersja samolotu
AD-2Q   Wersja walki radioelektronicznej, podobna do AD-1Q
AD-2QU   Wersja do holowania celów, powstała w wyniku przebudowy jednego samolotu AD-2Q (122373)
AD-3   Dalsze poprawki, lekko zmienione podwozie, wydech i śmigło
AD-3Q   Wersja walki radioelektronicznej, poprawiona w stosunku do AD-2Q
AD-3W   Wersja wczesnego ostrzegania, z radarem w dużej owiewce pod kadłubem i miejscami dla dwóch dodatkowych członków załogi w kadłubie
AD-3E   Wersja ze specjalnym wyposażeniem elektronicznym, powstała przez przebudowę dwóch maszyn AD-3W
AD-3N   Nocny szturmowiec. Załoga składała się z trzech osób
AD-3S   Samolot zwalczania okrętów podwodnych. Dwa samoloty zostały przebudowane z AD-3N
AD-4   Nowa wersja szturmowa, ze zmienioną elektroniką, poprawionym oszkleniem kabiny i uzbrojeniem stałym zwiększonym z dwóch do czterech działek 20mm
AD-4L   Wersja szturmowa przystosowana do działania w warunkach zimowych, wyposażona w urządzenia do odladzania
AD-4B   Wersja przystosowana do przenoszenia uzbrojenia jądrowego
AD-4Q   Wersja walki radioelektronicznej
AD-4N   Szturmowiec nocny
AD-4NL   Szturmowiec nocny, przystosowany do działania w warunkach zimowych
AD-4NA A-4D Szturmowiec dzienny powstały w wyniku wymontowania części wyposażenia z samolotów AD-4N na potrzeby wojny w Korei
AD-4W   Samolot wczesnego ostrzegania z radarem pod kadłubem
AD-5 A-1E Samolot szturmowy, poważnie przebudowany w stosunku do poprzednich wersji, z dwuosobową załogą siedzącą obok siebie, przedłużonym i poszerzonym kadłubem i zwiększonym statecznikiem pionowym
AD-5U UA-1E Samoloty AD-5/A-1E przeznaczone do zadań pomocniczych (utility), przewożenia ładunków i holowania celów ćwiczebnych
AD-5N A-1G Szturmowiec nocny
AD-5Q EA-1F Samolot walki radioelektronicznej. Dzięki modułowej konstrukcji wersja bardzo uniwersalna, znana też jako "12 w 1"
AD-5W EA-1E Samolot wczesnego ostrzegania, z radarem pod kadłubem
AD-5S   Samolot zwalczania okrętów podwodnych, wyprodukowano jeden prototyp.
AD-6 A-1H Wersja szturmowa, z jednoosobową załogą, będąca rozwinięciem AD-4B, zdolnej do przenoszenia broni jądrowej. Samolot produkowany równolegle z wersją AD-5
AD-7 A-1J Dalsze rozwinięcie wersji AD-6, ze wzmocnionym silnikiem i podwoziem

W chwili rozpoczęcia Wojny w Wietnamie Skyraider był już właściwie przestarzały, przyszłość należała do odrzutowców. Mimo tego Skyraidery marynarki wojennej (nazywane też od starego oznaczenia AD Able Dog - ang. zdolny pies) wykonywały misje szturmowe, do których zostały stworzone, nad północnym i południowym Wietnamem. W chwili, kiedy Marynarka Wojenna USA rozpoczęła wycofywanie samolotów A-1 ze służby i zastępowanie ich samolotami A-4 Skyhawk, Skyraiderami zainteresowały się Siły Powietrzne USA. Początkowo chodziło o to, aby przekazać siłom powietrznym Wietnamu Południowego samolot bliskiego wsparcia, w którym oprócz lotnika południowowietnamskiego zmieściłby się też amerykański "doradca". Dostępność dwuosobowych Skyraiderów dała możliwość wykorzystania samolotów tanich i prostych w obsłudze, a zarazem efektywnych w walce ze słabo uzbrojonym przeciwnikiem, dlatego z tej możliwości szybko skorzystano. Wkrótce potem siły powietrzne USA przejęły też Skyraidery w wersji jednoosobowej.

Siły powietrzne Stanów Zjednoczonych wprowadziły kilka istotnych modyfikacji w swoich samolotach po przejęciu ich od marynarki wojennej. Najważniejszą z nich było zamontowanie w samolotach fotela wyrzucanego z rakietą wyciągającą, tzw. "Yankee seat", umożliwiającego bezpieczne katapultowanie przy niskich prędkościach, pułapach i nietypowym położeniu samolotu. Dodatkowo wymieniono kółko ogonowe na większe i z oponą pneumatyczną, dodano światła do lądowania i radia do łączności z wojskami na ziemi. Po pewnym czasie rozpoczęto wymienianie kół podwozia głównego z odlewanych na tłoczone z blachy, ze względu na problemy z ich pękaniem.

Szczególną odmianą misji bliskiego wsparcia były misje ratownicze, w których samolotom przypadało zadanie osłony śmigłowców wyciągających z kłopotów zestrzelonych amerykańskich lotników. W misjach takich, Skyraidery o kryptonimie "Sandy", nie miały sobie równych. Maszyny tego typu, do których w międzyczasie przylgnęło przezwisko "SPAD" (od znanych samolotów z pierwszej wojny światowej), odznaczały się niską prędkością lotu, umożliwiającą precyzyjne celowanie a także długotrwałością lotu przewyższającą każdy porównywalny samolot odrzutowy z tamtych czasów i dużym ładunkiem uzbrojenia, co pozwalało godzinami pracować nad miejscem, gdzie znajdował się zestrzelony lotnik.

Po wycofaniu samolotów Skyraider z uzbrojenia amerykańskich sił zbrojnych, co nastąpiło bezpośrednio po wycofaniu się USA z Wietnamu w 1972 roku, długo nie było maszyny zdolnej je zastąpić. Dopiero po wprowadzeniu do uzbrojenia samolotów A-10 Thunderbolt II, które też specjalizują się w lataniu "wolno i nisko" USAF odzyskał zdolność działania w takich typach misji.

opis budowy modelu

Parametry techniczne samolotu A-1H

Długość: 11 938 mm
Wysokość: 4775 mm
Rozpiętość: 15 240 mm
Masa własna: 5 400 kg
Maksymalna masa startowa: 8 213 kg
Napęd: 18-cylindrowy silnik tłokowy Wright R-3350-26WB, chłodzony powietrzem, o mocy 1986 kW (2700 KM)
Uzbrojenie: Cztery działka maszynowe M3 kalibru 20mm; Dodatkowo 15 węzłów podwieszeń pod skrzydłami i kadłubem o łącznym udźwigu 3629 kg z możliwością przenoszenia bomb, pocisków rakietowych i zasobników z uzbrojeniem strzeleckim
Zasięg: 2116 km
Prędkość maksymalna: 518 km/h
Załoga: 1 pilot

Bibliografia:

http://skyraider.org/

http://pl.wikipedia.org/wiki/Douglas_A-1_Skyraider

Jim Sullivan, AD Skyraider in Action, Aircraft Number 60, squadron/signal publications

Ed Barthelmes, Richard S. Dann & Don Greer, A-1 Skyraider Walk Around, Walk Around number 27, squadron/signal publications

Wayne Mutza, The A-1 Skyraider in Vietnam: The Spad's Last War, Schiffer Publishing

---
strona główna